Waar ligt de grens?

Waar ligt de grens tussen journalistieke nieuwsgierigheid en ramptoerisme? Die vraag komt regelmatig bij me boven als ik in Atjeh rondkijk. We worden naar talloze interessante plekken met elk hun eigen Tsunami-geschiedenis toegereden. We stappen er vastberaden op af, maar ondertussen vraag ik me af wat de lokale bevolking eigenlijk van ons denkt. Ik maak volop foto's - nadat ik toestemming heb gevraagd - en sluit het gevoel buiten dat ik de mensen eigenlijk met rust zou moeten laten.

In Lamhasan, het dorp waar het weeshuis staat, kijk ik geinteresseerd rond. Ik fotografeer restanten van huizen, nieuwe woningen en plassen die door de tsunami spontaan zijn ontstaan. Op mijn wandeling word ik begeleid door zaag- en timmergeluiden. Overal wordt volop gebouwd, maar als ik langskom, valt het werk stil. De kinderen in het dorp zijn redelijk spontaan, maar de werklui lijken mijn nieuwsgierige blikken niet te kunnen waarderen. Snel loop ik door.

Vandaag bezoeken we opnieuw een school. Dit keer omdat Leon klassefoto's voor alle leerlingen heeft meegenomen. Twee fotografes publiceerden onlangs het boek ' Wees de Foto', met prachtige foto's van weeskinderen, waarvan de opbrengst ten goede komt aan diverse weeshuizen. Een van de kinderen uit het boek - Mayhuddin - gaat naar de lagere school waar wij naar toe gaan en de fotografes hebben als extraatje van elke klas een foto gemaakt.

Als we aankomen, is het net speelkwartier. De leerlingen moeten terug in hun banken en Leon overhandigt elk kind een foto. Het is ontroerend te zien hoe enthousiast de jongens en meisjes zijn. Sommigen staren geconcentreerd naar het plaatje. Anderen tonen de foto trots aan elkaar, of willen met hun foto op de foto. Het is een gejoel van jewelste. De jongen die in het boek 'Wees de Foto' staat, wordt naar het kantoor van de directrice geroepen, zodat het bezoek met hem kennis kan maken. Hij lijkt niet echt gelukkig met zijn uitzonderingspositie en op ons verzoek mag hij weer snel naar buiten. Net als op de school die wij gisteren bezochten, heeft ook hier de directrice een verzoek aan Leon. Ze vraagt of hij kan zorgen voor (school)kleding voor de leerlingen. Vriendelijk wimpelt hij het verzoek af. Het weeshuis heeft eerste prioriteit.

Na de school bezoeken we een soort internaat. Dit 'pesantren' is op streng Islamitische leest geschoeid. Er wonen veel weeskinderen, maar ook kinderen van ouders die willen dat hun kinderen een degelijke opvoeding krijgen. De omstandigheden in het tehuis zijn het slechtste van wat wij tot nu gezien hebben. Mr. Bulqaini, hoofd van het internaat, klaagt over de grote hulporganisaties die zijn tehuis niet willen financieren.

Inmiddels laat hij met behulp van lokale financiers een nieuw gebouw neerzetten. Het pand is bijna klaar, maar de circa honderd kinderen wonen nu al meer dan twee jaar dicht op elkaar in benauwde barakken met half vergane houten vloeren en wankele stapelbedden. Hij prijst Leon om zijn kleine, particuliere initiatief (vijftig kinderen is in zijn ogen redelijk weinig) en stelt dat "kleine organisaties grote dingen doen en grote organisaties kleine."

In het weeshuis wordt ondertussen druk vergaderd over de officiele opening van de tweede vleugel die zaterdag plaats vindt. Er is een programma opgesteld, dat vooral bestaat uit toespraken en ceremoniele handelingen. Het echte feest begint daarna, met een maaltijd voor iedereen. Leon begrijpt hoe belangrijk de opening voor iedereen is, maar zelf hecht hij veel meer waarde aan het samenzijn met de kinderen. "Voor mij telt de verandering die ik in de kinderen zie sinds het weeshuis is geopend. Het belangrijkste is dat zij zich hier thuis voelen."

Tot zover onze ervaringen uit Atjeh.

Tot morgen,
Richard en Annerieke